AAN AKOESTISCHE VEREISTEN VOLDOEN IS COMPLEXER DAN GEDACHT

Gebouwbeheerders stellen vragen bij verregaande maatregelen Een toilet dat doorspoelt naast uw woonkamer, het horen lopen van de douche van de buurman, de afvoer van sanitair, het zijn geluiden waarmee men over het algemeen niet zo graag geconfronteerd wordt. Er zijn heel wat oplossingen voorhanden om het lawaai afkomstig van sanitaire installaties tot een minimum te beperken. Het is belangrijk dat er - zeker bij de nieuwbouw - met dit gegeven al vroeg genoeg rekening wordt gehouden! Als er aanpassingen moeten gebeuren 'na de feiten', dan kan uw klant hier een financieel 'katertje' aan overhouden.

AKOESTIEK IN SANITAIRE INSTALLATIES

bouwakoestische normen in België
Overzicht van Belgische bouwakoestische normen, meetgrootheden 
Tijdsweging: F (Fast) / S (Slow) / Eq (Energetisch gemiddelde over een interval)
(Bron: WTCB)




Het is belangrijk dat men bij het identificeren van geluid weet over welk type 'lawaai' het gaat. Lawaai, zoals water dat door leidingen stroomt, bestaat uit twee componenten: de luchtgeluidscomponent en de contactgeluidscomponent. In dit eerste deel hebben we het enkel over watertoevoerinstallaties.

Luchtgeluid

De luchtgeluidscomponent of luchtgeluid is -zoals de term aangeeft - het geluid dat zich voortplant via de lucht. Het is de bron zelf die verantwoordelijk is voor het lawaai, die het geluid 'uitstraalt', die lucht in beweging brengt. Denk aan radio, televisie, telefoon … Als we dit vertalen naar de wateraanvoer, dan gaat het bijvoorbeeld over geluid dat rechtstreeks afgestraald wordt naar een ruimte door sanitaire apparaten of leidingen en het vullen van reservoirs zoals een bad of wc. Bij de waterafvoer gaat het om lawaai dat door een afvoerbuis in de leidingkoker afgestraald wordt en daarna voor een deel door de kokerwand doorgelaten wordt.

Contactgeluid

Het wordt een ander verhaal als het gaat om contactgeluid.

Hier gaat het om een 'onrechtstreeks' geluid, een geluid dat voortkomt uit een ander geluid of 'effect'. Die geluidsbron zal andere delen van de constructie doen trillen, met de productie van overbodig geluid als vervelend neveneffect. Een voorbeeld van contactgeluid is het geluid dat ontstaat door turbulenties in een buis, die via de bevestigingsbeugels ook de montagewand aan het trillen brengen. Zo kan het geluid afgestraald worden naar een bepaalde ruimte. Het onrechtstreekse contactgeluid dringt verder door dan het rechtstreekse luchtgeluid.

Bouwakoestische normen
W: woningen – HOS: hospitalen – HOT: hotels – S: schoolgebouwen – O: ontspanningszalen, eetzalen – ALL: alle gebouwtypes (Bron: WTCB)

 

TYPE GEBOUWEN

Nieuwbouw

Bij de nieuwbouw heeft men als ontwerper carte blanche en kan men alle of toch veel van de onderstaande ongemakken vermijden. Met een aantal eenvoudige ingrepen en preventieve maatregelen kan men het akoestische comfort al van bij het begin zo hoog mogelijk houden.

Appartement, rijhuis of alleenstaand

Er gelden in principe geen verschillende eisen, afhankelijk van het type woning of van het type project. Maar bij pakweg appartementen is het wel een pak lastiger om aan de eisen te voldoen vanwege de grotere kwantiteit gemeenschappelijke wanden, muren/ plafonds tussen naast-, boven- of onderliggende woonunits.

geluid afvoer
Verschil tussen luchtgeluid (zwarte pijlen) en contactgeluid (rode pijlen)

 

GELUID VEROORZAAKT DOOR WATERTOEVOER

Om een idee te hebben van de diverse factoren die de geluidsproductie van een sanitaire installatie beïnvloeden, volstaat het om even na te gaan wat er gebeurt na een eenvoudige waterafname.

  • Turbulenties in de tappunten zijn een eerste gevolg. Dit is een van de voornaamste oorzaken van lawaaihinder in een technische sanitaire installatie. Vooral de kranen van lavabo's, douches, baden en toiletten zijn de grootste boosdoeners. Turbulenties komen niet enkel voor aan de tappunten zelf, men kan ze ook onderweg in het sanitaire circuit detecteren, ter hoogte van sectiewijzigingen, bochten en vertakkingen.

  • Het vullen van reservoirs behoort eveneens tot de belangrijkste oorzaken van geluidshinder: het opnieuw vullen van de jachtbak na het spoelen van toiletten is waarschijnlijk het meest bekende en 'irritantste' voorbeeld.

  • Waterslag is een kort ratelend geluid, veroorzaakt door schokgolven in een leidinggedeelte bij een plotse onderbreking van de stroming.

  • Waterdrukken en snelheid. Hoe hoger de waterdruk, hoe luider het lawaai. Men neemt algemeen aan dat er per verdubbeling van de waterdruk tot 6 extra dB gerekend moet worden. Verhoogt men het debiet, dan moet men rekening houden met +12 dB per debietverdubbeling. Let wel dat de notering van decibels via een logaritmische schaal verloopt. Elke stijging met 3 dB betekent in realiteit een verdubbeling van de geluidsenergie!

Installatielawaai woningbouw

OPLOSSINGEN

afvoer geluid

Waterslag is een van de belangrijkste oorzaken van lawaai bij de watertoevoer. Met waterslagdempers kan men dit probleem eenvoudig oplossen. (Boven: klep open - bewegend water; onder: klep gesloten - waterslag)

Nu de belangrijkste oorzaken bekend zijn, kunnen we ook enkele oplossingen beschrijven. Dankzij enkele eenvoudige aanpassingen en het finetunen van instellingen kan er een zeer goed resultaat bekomen worden.

Turbulentie

Als er bijvoorbeeld turbulente stromingen optreden met het daarbij gepaard gaande lawaai, dan kan men dit verhelpen door de snelheid te verlagen. Voor kelderverdiepingen en technische ruimten wordt een waarde van 2 m/s voorgesteld, voor verticale kokers 1,5 m/s en voor bewoonde ruimten 1 m/s. Een van de grootste aandachtspunten in de watertoevoer is de waterdruk aan de tappunten en kranen, waar die zo laag mogelijk gehouden moet worden. De aanbevolen druk bedraagt 3 bar. Men dient er wel rekening mee te houden dat de minimale druk die vereist is voor de goede werking van de kranen, bij piekverbruik altijd gegarandeerd wordt. In de norm EN 817 worden kranen onderverdeeld in drie akoestische klassen, gemeten bij een druk van 3 bar:

  • Klasse I: Lap < 20 dB;
  • Klasse II: Lap < 30 dB;
  • Unclassified: Lap >= 30 dB.
geluid afvoer
Waterslag is een kort ratelend geluid veroorzaakt door schokgolven in een leidinggedeelte bij een plotse onderbreking van de stroming

De kranen uit klasse I zijn dus de stilste, maar ook binnen die categorie zijn er nog grote verschillen te merken tussen diverse kranen. Verder moet er ook aandacht zijn voor de bevestigingen van de diverse sanitaire onderdelen aan de bouwconstructie. Zo kunt u gebruikmaken van trillingsontkoppelingen voor lavabo's en baden. Zeker in combinatie met flexibele in plaats van starre aansluitingen tussen leiding en kraanwerk kan er zo een mooie geluidsreductie gerealiseerd worden. Voor baden kan ook ontdreuning toegepast worden door het kleven van ontdreunende matten. Het type mat moet gekozen worden in functie van het badmateriaal. Kunststof baden hebben over het algemeen geen ontdreuning nodig, maar bij metaalplaten, en zeker bij gietijzer, is dat wel het geval.

Bevestigingen van leidingen

Bevestigingen spelen een significante rol in de overdracht van contactgeluid. Deze belangrijke vuistregels in acht nemen zal de gebruiker al veel onheil besparen:

  • Bevestigingen zo veel mogelijk aan de zwaarste wanden.
  • Vermijden van bevestigingen aan scheidingen tussen appartementen of twee wooneenheden.

Om watertoevoerleidingen te bevestigen, worden het best akoestische beugels met een soepele inlage gebruikt. Ten opzichte van starre beugels reduceren ze het contact met een 4 à 7 dB bij massieve wanden.

geluid afvoer
‘Geluidproductieve’ en ‘geluidgevoelige ruimten’ groeperen leert veel over gevoelige locaties

Waterslag vermijden

Het preventief aanpakken van waterslag is perfect mogelijk door enkele relatief eenvoudige maatregelen. Het beperken van de stromingssnelheid is een eerste. Let er wel op dat dit niet in conflict komt met het comfort van de gebruiker. Ook het beperken van de sluitingssnelheid van eengreepsmengkranen, vlotterkranen en magneetventielen draagt bij aan minder waterslag, omdat zo het schokmoment tussen openen en sluiten verlengd wordt en dus geleidelijker verloopt. Ook het beperken van de leidinglengte tussen het tappunt en de eerstvolgende vertakking draagt bij aan minder waterslag, maar dit moet uiteraard ook haalbaar zijn in het ontwerp van het gebouw. Een waterslagdemper kan ook bijdragen aan een stillere installatie, onder voorwaarde dat de dimensionering en plaatsing volgens de regels van de kunst verlopen.

Inwerken in wanden

Als het ontwerp het toelaat, is het beter om geen buizen in te werken in akoestisch gevoelige wanden. In principe geldt: hoe zwaarder het wandmateriaal (dicht en dik), hoe beter het isoleert. Als u niet anders kunt dan buizen inwerken in akoestische isolatie, dan voorziet u het best een bescherming rond de buis. Een mantel uit schuimisolatie zal het contactgeluid al met zo'n 6 dB doen afnemen. Als er geopteerd wordt voor een slang uit soepele isolatie, dan kan er zelfs een vermindering met 13 dB bereikt worden. Let hier ook op de plaatsing van vertakkingen, koppelingen en kniestukken, want zelfs als de isolatie op één plaats onderbroken wordt, is er al een significante vermindering van de geluidsisolerende eigenschappen van het geheel. Proeven leren ook dat het inwerken van de leiding in een standaard harde kunststof mantelbuis slechts weinig verbetering oplevert.

Bij pakweg appartementen is het wel een pak lastiger om aan de eisen te voldoen vanwege de grotere kwantiteit gemeenschappelijke wanden, muren/plafonds tussen naast-, boven- of onderliggende woonunitsAls er turbulente stromingen optreden met het daarbij gepaard gaande lawaai, dan kan men dit verhelpen door de snelheid van het water te verlagenAls het ontwerp het toelaat, is het beter om geen buizen in te werken in akoestisch gevoelige wanden

Achtergrondniveau woon- en slaapkamers

Dit artikel werd uitgewerkt in samenwerking met dr. ir. Lieven De Geetere, Afdeling Akoestiek van het WTCB

 

Kleurenschema
Aantal tegels per rij
Beeldverhouding
Weergave
Hoeken afronden
0

Welkom bij Professional Media Group 

Professional Media Group maakt gebruik van cookies om uw gebruikservaring te optimaliseren en te personaliseren. Door gebruik te maken van deze website gaat u akkoord met Het privacy- en cookiebeleid.