Voor een duurzame voedselproductie en -consumptie

Verken de transitie naar alternatieve eiwitten

Vleesvervangers zijn al geruime tijd sterk aanwezig binnen de voedingsindustrie. Zo sterk zelfs, dat het erop lijkt dat hun impact overschat werd. De eiwittransitie lijkt dus aan een evaluatie toe. Een recent wetenschappelijk artikel verkent de voortgang van en de drijfveren en obstakels voor de eiwittransitie door het analyseren van de ontwikkeling en verspreiding van vier sleuteltechnologieën die gebruikt worden om alternatieve eiwitproducten te maken.

Druk op het milieu

Het houden van vee zorgt voor heel wat druk op het milieu en is een van de voornaamste oorzaken van de klimaatverandering. Vleesvervangers worden steeds meer naar voren geschoven als mogelijke oplossing om deze druk te verlichten, vooral omdat ze garant staan voor een transitie weg van productie en consumptie van dierlijke producten.

Een algemeen gevoel van de onhoudbaarheid van het voedselsysteem is de afgelopen jaren versterkt, wat heeft geleid tot oproepen van fundamentele veranderingen. De rol van dierlijke landbouw staat centraal in veel van deze debatten, wat heeft geleid tot interesse in de mogelijkheid van een eiwittransitie, waarbij de productie en consumptie van dierlijke voedingsmiddelen worden vervangen door plantaardige substituten of 'alternatieve' eiwitten. Ondanks de potentiële duurzaamheidsimplicaties van deze transitie, blijven de ontwikkelingstrajecten en het transformatiepotentieel van de bijbehorende technologieën onderbelicht.

Wetenschappelijk onderzoek

In een paper geschreven door Josephine Mylan en John Andrews en gepubliceerd in de Proceedings of the National Academy of Sciences, wordt de eiwittransitie zorgvuldig ontleed, met focus op een viertal cruciale technologieën die gebruikt worden om alternatieve eiwitproducten te produceren: plantaardige vleesvervangers, enkelcellige eiwitten (SCP), precisiefermentatie en kweekvlees.

Uit hun analyse blijkt dat recente ontwikkelingen binnen de industrie consistent blijken met de algemene duurzaamheidstransitie en dan vooral het toegenomen experimenteren met alternatieve eiwitten door grote voedingsbedrijven. Politieke, regulerende en culturele barrières blijven echter bestaan en zijn bovendien meer uitgesproken voor sommige eiwittechnologieën dan voor andere. Dit heeft dan weer gevolgen voor de voortgang van de eiwittransitie.

Dit artikel werpt licht op deze dynamiek door twee vragen te behandelen: 1) hoe hebben alternatieve eiwitinnovaties zich de afgelopen drie decennia ontwikkeld, en 2) wat verklaart hun recentere versnelling? Om deze vragen te beantwoorden, maakt het artikel een empirische analyse van de vier vermelde alternatieve eiwitinnovaties en de gedeeltelijke destabilisatie van het dierlijke landbouwsysteem tussen 1990 en 2021.

Conclusies

Het onderzoek wijst erop dat de ontwikkeling van alternatieve eiwitniches de afgelopen decennia - en dan vooral de laatste 15 jaar - is versneld, na een toename van de interesse bij bestaande wetenschappelijke en technologische instanties die hebben geprobeerd om nieuwe oplossingen voor uitdagingen in het voedselsysteem te ontwikkelen en te commercialiseren.

Wat de eerste onderzoeksvraag van dit artikel betreft, benadrukt de analyse dat de versnelling in de ontwikkeling van alternatieve eiwittechnologieën ook gekenmerkt wordt door aanzienlijke verschillen in de mate van verspreiding ervan, deels door de uiteenlopende technische en regelgevende omstandigheden voor elke niche.

Voor de tweede onderzoeksvraag hanteert de analyse een multi-level perspectief. Hieruit blijkt dat, hoewel de innovatie die ontstaat in niches effectief druk kan uitoefenen op het gevestigde regime, er voor een bredere transformatie druk vanuit het regime zelf en/of vanuit het bredere landschap nodig is. In dit geval heeft sterke druk omtrent vlees- en zuivelconsumptie geleid tot een hogere mate van betrokkenheid van bedrijven, wat op zijn beurt heeft bijgedragen aan de legitimiteit van alternatieve eiwittechnologieën en de verdere participatie van andere bedrijven heeft aangemoedigd.

Lees het volledige artikel hier.