Wat bepaalt onze keuze voor voeding?

Ultra-processed voedsel en consumptie

Nieuw onderzoek weerlegt heersende opvattingen over ultrabewerkt voedsel (UPF's) en stelt dat deze categorie niet per se als aantrekkelijker wordt beschouwd door consumenten. Vooral voedsel met gebalanceerde koolhydraten en vetten en een sterkere smaak - maar met minder vezels - werd verkozen.

Aannames empirisch getest

In recent onderzoek van de Nutrition and Behaviour Group van University of Bristol werden de reacties van 224 volwassenen op 52 bekende soorten voeding geanalyseerd. Hierbij keek men naar factoren zoals energiedichtheid, het niveau van bewerking en de verhouding van koolhydraten tot vetten.

Het verrassende resultaat was dat ultrabewerkte voedingsprodcuten (UPF's) niet uit de bus kwamen als populairder of aantrekkelijker. De voorkeur ging meestal uit naar voeding met een evenwichtige samenstelling van koolhydraten en vetten, met een sterkere smaak en met minder vezels.

Het onderzoek suggereert dat onze inherente voorkeuren mogelijk gericht zijn op het maximaliseren van het innemen van calorieën, in plaats van het bekomen van een verzadigd gevoel. Hoewel deze eigenschap goed van pas komt tijdens wisselende beschikbaarheid van voedsel, is ze eerder problematisch in de huidige tijden van voedseloverschot.

Experimentele aanpak

Het experiment omvatte 224 volwassen vrijwilligers die gevraagd werden te reageren op kleurfoto's van 24 à 32 soorten bekend voedsel. Het geselecteerde voedsel varieerde in energiedichtheid, graad van bewerking en verhouding van koolhydraten tot vetten. In totaal werden 52 verschillende soorten voeding getoond, waaronder avocado, druiven, cashewnoten, scampi's, olijven, muffins, brood en roomijs.

Deelnemers werden gevraagd om het getoonde voedsel een score te geven op het vlak van smaakvoorkeur (wat ze effectief lekker vonden), verlangen om te eten, zoetigheid en zoutigheid, terwijl ze moesten inbeelden dat ze het desbetreffende voedsel opaten. De validiteit van deze methode werd eerder bevestigd door onder andere het vinden van een sterk verband tussen scores van zoetigheid en effectief suikergehalte.

Zoals gezegd bleken UPF's niet per se populairder of aantrekkelijker dan mild bewerkt of volledig onbewerkt voedsel. Voedsel dat eerder gelijke hoeveelheden - qua calorieën - koolhydraten en vetten combineerde, werd wel als beter beschouwd. Dit kreeg de voorkeur op voedsel met ongeveer even veel calorieën, maar dat deze quasi uitsluitend uit ofwel koolhydraten of vetten haalde. Dit fenomeen is al gekend uit eerder onderzoek als het 'combo'-effect.

Verdere resultaten toonden dat voedsel met een hoger vezelgehalte minder populair en aantrekkelijk bleek, terwijl eten dat meer intens smaakt - iets dat vooral gelinkt wordt aan het zoete of zoute gehalte - dan weer meer de voorkeur kreeg.

Implicaties

De heersende aannames over ultrabewerkt voedsel worden dus ondergraven. UPF's zijn niet per se de meest aantrekkelijke keuze. Het is een evenwichtige samenstelling van koolhydraten en vetten, de sterkte van de smaak en het vezelgehalte dat meer dan de helft van de variatie in voedselvoorkeur kon voorspellen.

De resultaten betreffende zoetigheid en zoutigheid zijn consistent met onze inherente voorkeur voor deze elementen. Wat de verhouding van koolhydraten tot vetten en het vezelgehalte betreft, lijkt er een evolutionaire verklaring te zijn. Mensen zouden doorheen de tijd geconditioneerd zijn om voedsel te verkiezen met min of meer gelijke hoeveelheden koolhydraten en vetten en kleinere hoeveelheden vezels. Dit soort voedsel geeft immers minder verzadiging per calorie, waardoor het mogelijk is om zoveel mogelijk calorieën op te nemen alvorens we ons vol voelen.

We lijken dus de energiewaarde boven verzadiging te kiezen, waardoor de opname van calorieën gemaximaliseerd wordt en we vetreserves kunnen opbouwen in tijden van voedseloverschot, om zo te compenseren voor voedselschaarste. Zeker in pre-industriële tijden, wanneer voedseltoevoer minder voorspelbaar en constant was, was dit een bijzonder handige eigenschap. Nu eten in de westerse wereld echter overvloedig aanwezig is, hypothekeert deze gewoonte onze gezondheid.

Voor voedingsbedrijven lijkt de conclusie dus vooral te zijn dat UPF's niet steeds de voorkeur van de consument wegdragen en dus niet altijd de beste investering zijn, zeker nu er meer en meer aandacht is voor de impact van voeding op onze gezondheid. Voor de consument is het dan weer opletten dat we niet te efficiënt verzadigd raken.