- 23 februari 2024
- | Bron: Motion Control
Machineveiligheid aanpassen aan menselijk gedrag
Machines zijn systematisch en voorspelbaar, maar mensen zijn wisselvallig. Hoe breng je die twee veilig samen? Het observeren van menselijk gedrag geeft inzicht.
(Anti-)manipulatienorm
Veiligheidsbegrip ontbreekt vaak. Gewoon wat extra informatie in de vorm van een training of informatiesessie doet wonderen. Begrip kweken geeft meteen resultaat.
Vladimir Dragosavic, lid van PL- en SIL-normcommissies en trainer machineveiligheid, zegt: "Als je mensen goed informeert, laat meedenken en de veiligheid ergonomisch maakt, is er geen reden om systemen te saboteren. Dat is goed voor de gezondheid én voor de productie."
De ISO 14119 wordt ook wel de (anti-)manipulatienorm genoemd. In de norm staat maar liefst 64 keer het woord defeat, wat manipulatie betekent. Dit geeft aan dat maatregelen tegen sabotage en omzeiling de belangrijkste onderwerpen zijn. De norm geldt trouwens voor elk type machine; zonder uitzonderingen.
ISO 14119 richt zich op mens én machine. Het is een leidraad voor ontwerpers, zodat de machine geen manipulatie uitlokt. Voor gebruikers is het belangrijk om tijdens het aankoopproces te checken of en hoe deze norm is toegepast. Het gedeelte over manipulatie is zeer duidelijk. Tekeningen tonen constructeurs precies wat ze moeten doen.
Drie pijlers
ISO 14119 rust op drie pijlers:
- Aanleidingen verminderen: ergonomisch ontwerpen neemt de motivatie tot manipuleren weg.
- Mogelijkheden verminderen: gecodeerde veiligheidssensoren maken manipulatie lastig.
- Voordelen verminderen: geen beloningen voor manipulatie, bijvoorbeeld door wachttijden of sancties.
Pijler 1 gaat om het verminderen van de motivatie tot manipuleren. Onnodig wachten en onnodige handelingen wekken namelijk irritatie op. Al snel is een schakelaar overbrugd. Detectie is een oplossing: motor gestopt, gevaar weg? Dan kan de deur direct worden geopend. Geen irritatie dus.
Pijler 2 heeft te maken met technologie. Veiligheidsschakelaars die kunnen worden omzeild door een reserve-vorkje zijn verouderd en achterhaald. Je moet dus moderne componenten gebruiken. Als je toch oude componenten wil gebruiken, zijn er veel voorwaarden in de norm opgenomen.
Pijler 3 geeft aan dat er geen voordelen mogen zijn bij manipulatie, zoals tijdwinst en gemak. Als door de eerste twee pijlers al veel is behaald, wat kun je dan nog meer doen? Het antwoord is: een sanctie die door het proces zelf wordt opgelegd. Als het proces manipulatie herkent, moet bijvoorbeeld op de HMI een melding verschijnen: 'Verhelp storing veiligheidscircuit, anders stopt machine in 10 minuten'. De operator krijgt hierdoor dus een waarschuwing. Hiervoor moet de besturing kunnen 'meekijken' in de veiligheidscircuits en checken of de veiligheid nog plausibel werkt: plausibiliteitscontrole.
Innovatieve oplossingen
Data uit slimme sensoren kunnen door een besturing slim worden geïnterpreteerd. Algoritmen kunnen voorspellingen doen. De besturing kan bijvoorbeeld voorspellen wanneer onderhoud nodig is en of er wordt gemanipuleerd. Een interessant gebied. Even brainstormen en je kunt veel verbanden leggen en die benutten in je AI.
We gaan de goede kant op in machineland. Er is meer aandacht voor menselijk gedrag, AI-algoritmen worden al gebruikt om menselijk handelen te voorspellen en veiligheidscomponenten worden steeds intelligenter. De mogelijkheden, maar ook de complexiteit, nemen toe. Dus laten we allemaal goed geïnformeerd blijven, het overzicht behouden en slimme oplossingen integreren!
