Hoe kies je de juiste bouwlaser?

Keuzefactoren bij de aankoop van een bouwlaser

Zowel in de ruwbouw als in de afwerkingsfase helpt laseruitlijnapparatuur bouwprofessionals om sneller en nauwkeuriger te werken. Kwaliteit heeft in de regel een prijs, en dat is hier niet anders, dus kies je best voor een betrouwbaar en robuust model. In dit artikel overlopen we keuzefactoren en aandachtspunten bij de aankoop van een bouwlaser.

Tool voor uitlijnen

Bouwlasers helpen professionals bij het uitlijnen, nivelleren en positioneren van constructie-elementen. Het algemene werkingsprincipe is eenvoudig: het toestel zendt een laserstraal uit die bij projectie op een oppervlak zichtbaar wordt als een punt of een lijn die dient als referentie en nauwkeurig uitlijnen, nivelleren of positioneren mogelijk maakt. 

Bouwlasertypes

Puntlasers

Een puntlaser projecteert één of meer punten. Hij wordt vooral gebruikt voor lood- en hoogteoverdracht, of voor het nauwkeurig positioneren van elementen op wanden, vloeren of plafonds, zoals stopcontacten, leidingen of ophangpunten. Deze lasers bijzonder geschikt voor installateurs, elektriciens en afwerkers die referentiepunten moeten overbrengen tussen twee vlakken – bijvoorbeeld van vloer naar plafond.

Zuivere puntlasers zijn tegenwoordig minder courant – hun functionaliteit is veelal geïntegreerd in combilasers.

Lijnlasers

Een enkelvoudige lijnlaser projecteert één horizontale of verticale lijn en wordt in de meeste gevallen gebruikt voor eenvoudige nivelleer- of uitlijningswerkzaamheden binnen één vlak, zoals het aanbrengen van een wandlijst of het nivelleren van tegels. Dit type is compact, eenvoudig te bedienen en relatief goedkoop, wat het populair maakt bij doe-het-zelvers en bij kleinere interieurprojecten.

De kruislijnlaser projecteert één horizontale en één verticale lijn die elkaar snijden en zo op het oppervlak een kruis vormen als referentiepunt voor haakse uitlijningen. Kruislijnlasers zijn de meest gebruikte lijnlasers bij binnenafwerking, omdat ze snel, nauwkeurig en intuïtief te gebruiken zijn.

De multilijnlaser vormt een uitbreiding van de klassieke kruislijnlaser. Hij projecteert meerdere verticale lijnen – soms drie of vier – en veelal ook een horizontale 360°-lijn. Hiermee kunnen meerdere wanden tegelijk worden uitgelijnd, wat handig is bij grotere ruimtes of complexe interieurwerken. Multilijnlasers worden veelal gebruikt door professionele afbouwers en interieurbouwers die continu in meerdere richtingen moeten werken.

Combilasers

Combilasers combineren lijn- en puntprojectie in één toestel. Ze kunnen dus functioneren als kruislijnlaser én puntlaser en worden gebruikt voor lood-, hoogte- en positieoverdracht. Dat maakt ze bijzonder veelzijdig voor installatiewerken, sanitair, HVAC en elektriciteit. Veel moderne combilasers bieden ook een 360°-lijnprojectie, waardoor ze geschikt zijn voor zowel uitlijnings- als positioneringswerk.

Rotatielasers

De rotatielaser projecteert een smalle laserstraal die via een spiegel in een draaiende kop of een roterend prisma 360° rondom het toestel wordt uitgezonden. Zo ontstaat een virtueel horizontaal of verticaal vlak dat over grote afstanden zichtbaar of detecteerbaar is met een ontvanger. Rotatielasers worden voornamelijk gebruikt voor ruwbouw, grondwerken en nivellering, waar precisie over lange afstanden belangrijk is. Ze hebben doorgaans een groter bereik, zijn weerbestendig en uitgerust met functies zoals hellingsinstelling, tiltcontrole en een radiografische bediening.

Keuzefactoren

Bereik

Het bereik van een bouwlaser bepaalt over welke afstand de projectie nog duidelijk zichtbaar of detecteerbaar blijft. Zonder ontvanger ligt dit bij de meeste lijn- en kruislijnlasers tussen 10 en 30 meter, wat ruim volstaat voor binnentoepassingen. Modellen met een ontvanger bieden een groter bereik. Rotatielasers, die vooral buiten worden ingezet, halen afstanden tot meer dan 500 meter. Het effectieve bereik hangt af van het toestel, lichtomstandigheden en de zichtbaarheid van de laserstraal. Een ontvanger is veelal onmisbaar bij fel zonlicht of sterk absorberende (donkere) oppervlakken.

Nauwkeurigheid

De nauwkeurigheidsgraad van een bouwlaser geeft de afwijking over een bepaalde afstand, bijvoorbeeld ± 1,5 mm op 30 m horizontaal, ± 3,0 mm op 30 m verticaal. Over het algemeen geldt: hoe beter de kwaliteit van de bouwlaser, hoe dunner en scherper de laserlijn en dus hoe hoger de nauwkeurigheid. 

Een hoge nauwkeurigheid is met name belangrijk bij opstellingen over grotere afstanden. De meeste moderne bouwlasers hebben overigens een zelfnivelleringsfunctie die – binnen een bepaald bereik, bv. ± 5° – een waterpasvlak maakt en zorgt dat dit vlak ook waterpas blijft, zodat de meting uiterst nauwkeurig is en blijft.

Aantal laserlijnen

Wie enkel horizontale of verticale uitlijningen uitvoert, heeft voldoende aan een laser die 1 lijn projecteert, of 2 (kruislijnlaser). Als ook de juiste diepte van belang is – bijvoorbeeld voor het plaatsen van een tussenwand of tegelwerk – heb je een laser nodig die 3 lijnen projecteert, waardoor je op elk omliggend vlak een snijpunt krijgt. Een rotatielaser heeft sowieso maar één straal, en soms één of twee loodpunten.

Rode of groene laserstraal

Bouwlasers werken met groen of rood laserlicht. 

Rood laserlicht is nog steeds ruim voldoende voor de meeste toepassingen, zeker binnen en bij normale lichtomstandigheden.

Groen licht is algemeen gezien beter zichtbaar voor het menselijk oog, wat dus met name meerwaarde biedt bij opstellingen in fel licht of over grotere afstanden, bijvoorbeeld buiten op bouwplaatsen of in zeer goed verlichte ruimtes.

Een gekleurde laserbril maakt de laserlijn of het laserpunt beter zichtbaar. Opgelet: de bril beschermt de drager niet tegen de laserstralen. De vermogensklasse van de laserstraal wordt aangegeven door een classificatieaanduiding. Die geeft aan hoe gevaarlijk de laser is (voor de ogen). Er moet steeds voldaan worden aan de geldende veiligheidsvoorschriften om schade te voorkomen.

Op té grote afstand of bij té fel licht is zelfs de groene laserlijn of -stip moeilijk zichtbaar voor het menselijke oog. In die gevallen kan een model met een ontvanger worden gebruikt. 

De groene laser is technisch complexer en dus duurder, en ze verbruikt ook meer dan een rode laser, wat een impact heeft op de autonomie – hoewel efficiëntere diodes ervoor zorgen dat het met rode lasers op dit vlak afneemt.

Robuustheid

Bouwlasers moeten onder alle eventuele werkomstandigheden betrouwbaar werken, ook bij een regenbui, of na een eventuele val of transport over hobbelige wegen. Sommige fabrikanten besteden extra aandacht aan robuustheid door de bouwlaser de hoogste IP-beschermingsklasse mee te geven.

Autonomie

Voor professionele toepassingen is een lange autonomie belangrijk om elke werkonderbreking op de werf tot een minimum te helpen beperken.

De autonomie van een bouwlaser geeft aan hoelang het toestel kan werken op zijn interne bron voordat de accu moet worden opgeladen of de batterijen moeten worden vervangen.

Veruit de meeste moderne professionele bouwlasers werken met herlaadbare Li-ionbatterijen. Bij sommige modellen kunnen niet-heroplaadbare (alkaline)batterijen dienen als een tijdelijke back-up, wanneer de Li-ionaccu leeg of defect is, of vergeten werd. Bepaalde toestellen kunnen bovendien tijdens het gebruik worden opgeladen via een USB-adapter, wat de effectieve autonomie verder vergroot en dus werkonderbrekingen helpt voorkomen.

Gebruiksgemak

Sommige bouwlasers zijn vanop afstand te bedienen, wat verschillende praktische voordelen oplevert. Afstandsbediening bespaart met name tijd bij opstellingen over grotere afstanden, aangezien instellingen dan kunnen worden aangepast zonder telkens heen en weer te hoeven lopen. In bepaalde situaties kun je overigens niet om afstandsbediening heen, bijvoorbeeld wanneer de laser zich op een moeilijk bereikbare plaats bevindt, bijvoorbeeld op een hoog statief. Een ander voordeel van afstandsbediening is dat één enkele persoon kan instaan voor het controleren en bijstellen.

Innovaties

Bluetooth en app-integratie

De opvallendste evolutie van de voorbije jaren is de integratie van Bluetooth en mobiele apps, waarmee functies rechtstreeks via een smartphone te bedienen zijn – lijnen afzonderlijk aan- of uitschakelen, helderheid aanpassen, kalibraties uitvoeren, accustatus of foutmeldingen raadplegen... 

De opvallendste evolutie is de integratie van bluetooth en mobiele apps, waarmee functies rechtstreeks via een smartphone te bedienen zijn

Multimerkcompatibele batterijsystemen

Steeds meer fabrikanten bieden bouwlasers aan die door middel van adapters (in bepaalde gevallen geleverd door derde partijen), compatibel zijn met de batterijsystemen van andere grote powertoolmerken. Deze compatibiliteit zorgt voor meer gebruiksgemak, aangezien je dezelfde accu ook kunt gebruiken voor andere toestellen (boormachine, haakse slijper...). Dat betekent lagere kosten, want je hoeft geen aparte batterijen of laders aan te schaffen, en minder werkonderbrekingen: bij een lege accu kun je eenvoudig overschakelen op een geladen exemplaar van een ander toestel. Bovendien verbetert het de logistiek op de werf, omdat één oplaadsysteem volstaat voor al het elektrische gereedschap.

3×360°-multilijnlasers

Een andere duidelijke trend is de opkomst van 3x360° multilijnlasers. Deze toestellen dekken een volledige ruimte in één opstelling en maken afzonderlijke instrumenten voor horizontaal en verticaal werk veelal overbodig.

Slimme functies en zelfcontrole

Steeds meer nieuwe bouwlasers bieden tilt- en hellingswaarschuwingen, automatische kalibratie en zelfdiagnose via display of app. Dit verhoogt de betrouwbaarheid van metingen en helpt gebruikers om afwijkingen of verkeerde opstellingen sneller te detecteren.

Robuustheid en IP-bescherming

Ten slotte zetten fabrikanten sterker in op duurzaamheid en bescherming tegen ongunstige werfomstandigheden. Heel wat nieuwe modellen krijgen een versterkte behuizing mee met metalen of rubberen randen, geharde lenzen, bescherming tegen stof/water (IP65, IP67). Zo worden bouwlasers niet alleen slimmer, maar ook steviger en beter bestand tegen intensief gebruik.

Met medewerking van Bosch Professional, Futech, Hilti, Leica, Makita, Milwaukee, ReproGeo, Stanley Black & Decker