SLIMME VERPAKKINGEN BIEDEN MEER MOGELIJKHEDEN

Pack4Food overloopt de nieuwste trends in de verpakkingswereld

Circulariteit, convenience en Internet of Things zijn vandaag de codewoorden die de verpakkingswereld typeren. Wie als voedingsproducent binnenkort niet voor verrassingen wil komen te staan, doet er best aan zijn verpakkingen nu al onder de loep te nemen. Zeker op het vlak van recycleerbaarheid staat de sector immers voor grote uitdagingen. Maar ook in het kader van authenticiteit, traceerbaarheid, transport en marketing is het belangrijk om met de nieuwste trends mee te zijn. Wij gingen ons licht opsteken bij prof. dr. ir. Peter Ragaert van Pack4Food.

WAKE-UPCALL

In mei 2018 lokte de Europese Commissie een hevige discussie uit met haar aankondiging dat wegwerpplastic binnen enkele jaren wellicht zal worden verboden. Ook andere plasticproducten zullen strenger worden geregulariseerd.

“Het was een laatste wake-upcall voor fabrikanten en handelaars om na te denken over hun producten en verpakkingen", zegt prof. dr. ir. Peter Ragaert van Pack4Food. “Het gaat immers allemaal heel snel: intussen is de zogeheten 'single use plastics'-wetgeving zelfs al gestemd. Over maximaal twee jaar zullen de eerste maatregelen van kracht zijn: kunststoffen rietjes, bestek, borden, roerstaafjes … Dat zijn allemaal producten die voortaan zullen worden geweerd."

ALLES RECYCLEER- OF HERBRUIKBAAR

Europa trekt resoluut de kaart van circulariteit en wil dat alle kunststofverpakkingen tegen 2030 recycleer- of herbruikbaar zijn.

“De consequenties voor de voedingsindustrie zijn niet min", aldus Ragaert. “Om een optimale bescherming en maximale houdbaarheid van de producten te garanderen, worden daar vaak meerlagige verpakkingen toegepast. Helaas bestaat er nog steeds geen efficiënt proces om dergelijke verpakkingen op grote schaal te recycleren. Het is immers uitermate moeilijk - of misschien zelfs onmogelijk - om de lagen op een kostenefficiënte manier van elkaar te scheiden. Vandaar dat de verpakkingsindustrie momenteel sterk inzet op onderzoek naar een andere of eenvoudigere samenstelling van verpakkingen, bijvoorbeeld door polymeer engineering of de toepassing van coatings."

En wat met de bioplastics?

Natuurlijk kunnen voedingsbedrijven ook de weg van de bioplastics inslaan. De 'nieuwe' types die op zetmeel, PLA of cellulose zijn gebaseerd, vallen meestal te composteren. Die zijn dus ideaal voor toepassingen waarin voedselresten achterblijven, zoals koffiecapsules, zakjes voor groenten en fruit, bordjes en bestek … “Ze vormen een interessant en ecologisch alternatief voor veel gewone kunststofverpakkingsvormen, vooral omdat Europa de toepassing van aardolie bij de fabricage van kunststoffen drastisch wil reduceren. Niettemin blijft de Europese Commissie in haar huidige communicatie uitermate vaag over de toepassing van deze bioplastics. Bovendien is het volume nog altijd te klein om de recyclagestroom economisch rendabel te maken: in 2018 spraken we over 2 miljoen ton tegenover 350 miljoen ton plastic op basis van aardolie. Het resultaat is dat de recyclagebedrijven vooralsnog geen aparte verwerkingsstromen hebben opgezet, waardoor het nut van dit type plastics voor een groot stuk teniet wordt gedaan."

“Dat geldt weliswaar niet voor de tweede categorie: traditionele kunststofverpakkingen op basis van een andere grondstof dan aardolie", vervolgt Ragaert. “Deze types zitten in de lift, omdat ze makkelijk te recycleren vallen én toepasbaar zijn zonder enige aanpassingen aan de verpakkingsmachines. Hier hangt wel nog een prijskaartje aan vast, wat voor veel voedingsproducenten toch nog een onhaalbare drempel blijkt te zijn."

Doppen en deksels aan de fles

In haar streven naar meer recycleerbaarheid en minder zwerfvuil lanceerde de Europese Commissie alvast een reglementering met een verregaande impact voor de drankenindustrie. Alle plasticflessen voor dranken moeten in de komende jaren namelijk een dop of deksel hebben die na de opening aan de fles blijft vastzitten én er samen mee kan worden gerecycleerd.

“Dit geldt dus ook voor de PET-flessen die nu al worden gerecycleerd. Voor niet-bruisende dranken is het niet zo moeilijk om aan deze reglementering te voldoen. Heel wat waterfabrikanten zijn intussen zelfs al op deze nieuwe doppen of deksels overgeschakeld. Frisdranken en bieren laten zich echter niet zo makkelijk op deze wijze verpakken. De druk in de flessen vereist een schroefdop en tot nu toe is er geen kostenefficiënte oplossing om die blijvend aan de fles te bevestigen", weet Ragaert.

CONVENIENCE EN PERSONALISEREN

Ook de trend naar meer convenience is sterk aan recycleerbaarheid gelinkt. Door het groeiende succes van individuele porties neemt het aantal verpakkingen immers navenant toe.

“Voedings- en drankenproducenten gaan daarbij op zoek naar creatieve oplossingen om verpakkingen te personaliseren. Dit gaat verder dan verpakkingsmaterialen, labels en inkten. Het volledige productieproces moet onder handen worden genomen, want een toenemend aantal kleine porties heeft ook gevolgen voor de logistiek, zoals de nood aan efficiënter stapelbare verpakkingen. Dit laatste is trouwens een algemeen aandachtspunt om de ecologische voetafdruk te verminderen: vrachtwagens moeten optimaal kunnen worden beladen", klinkt het verder.

“De snelle technologische evolutie opent de deur naar talrijke nieuwe, creatieve marketingtools. Verpakkingen spelen daarin een belangrijke rol"

IOT IS OOK IN VERPAKKING DE TOEKOMST

Convenience betekent eveneens meer informatie aan de consument geven. Hiermee komen we aan een andere, grote evolutie binnen de verpakkingswereld: het Internet of Things (kortweg IoT), dat hand in hand gaat met 'smart packaging'.

“De snelle technologische evolutie opent de deur naar talrijke nieuwe, creatieve marketingtools. Verpakkingen spelen daar een belangrijke rol in. Waar deze vroeger bijna uitsluitend functioneel waren, worden ze nu ook een informatiebron. Het startte met de befaamde QR-code die de consument naar filmpjes, websites en allerhande weetjes leidde. Vandaag wordt stilaan de stap naar Augmented Reality gezet, waarbij de eindgebruiker na het scannen van labels, codes of het watermerk echt interactief wordt met de verpakking. Een mooi voorbeeld is het Kampioenenbier, dat enige tijd geleden toeliet om met een app de figuurtjes op het label 'levend' te maken. In combinatie met 'Near Field Communication', waarbij smart devices draadloos connectie maken met sensoren in de verpakking, zijn de mogelijkheden legio. Voedingsproducenten kunnen de eindgebruiker begeleiden bij het klaarmaken van hun product, serveertips geven … Maar ook bewijzen dat hun product 'authentiek' is, wat in de levensmiddelensector een heet hangijzer is", geeft Ragaert aan.

SENSOREN 'PRINTEN'

Met de printbare elektronica zal de verpakkingswereld opnieuw een grote stap vooruit zetten. Hierbij is de sensor in de drukinkt geïntegreerd, wat de kostprijs naar beneden haalt. Natuurlijk is de recycleerbaarheid hierbij een belangrijk aandachtspunt, want deze mag niet nadelig worden beïnvloed.

“Op dat vlak kunnen ze zelfs een interessant pluspunt betekenen. Watermerken en slimme inkten kunnen immers het recyclageproces bevorderen. Informatie over de verpakkingsmaterialen en -samenstelling wordt door de sorteerbedrijven uitgelezen, met als resultaat dat ze in de juiste verwerkingsstromen terechtkomen. Beter voor het milieu, rendabeler voor het recyclagebedrijf en kostenbesparend voor de voedingsfabrikant die - weliswaar op termijn - minder bijdragen aan Fost Plus zal moeten betalen."

Dataloggers

Natuurlijk hoeven de sensoren zich niet altijd in de inkten te bevinden. Er zijn nog tal van andere mogelijkheden, zoals de TTI's (Tijd-Temperatuurindicatoren) die intussen alom bekend zijn.

“Vandaag staan er heel wat nieuwe en uitgebreidere oplossingen op de springplank," stelt Ragaert. “In plaats van indicatoren die verkleuren bij het overschrijden van temperatuurparameters, kan de voedingsindustrie nu rekenen op kleine dataloggers die informeren én registreren. Kleine sensoren die in de verpakking of het label zijn geïntegreerd, registreren continu de temperatuur, vochtigheid, locatie en desgewenst zelfs de hellingsgraad en schokbewegingen. Al deze informatie wordt in real time naar de gekozen partijen gestuurd: de transporteur, handelsmaatschappij, retailer en bij uitbreiding zelfs de consument."

E-COMMERCE

Het mag duidelijk zijn dat dergelijke 'smart packaging'-oplossingen niet alleen enorm interessant zijn voor een efficiënte tracering. Ook vanuit marketingperspectief openen ze nieuwe perspectieven. Bovendien formuleren ze een mooi antwoord op de uitdagingen van ecommerce.

"Daar is het grote struikelblok immers hoe de voedingswaren in de juiste condities bij de consument te krijgen zijn. Met dergelijke sensoren kan dat gedetailleerd worden geverifieerd. Combineer dat met een watermerk dat de echtheid garandeert én verpakkingen met de juiste barrières die recycleerbaar of herbruikbaar en optimaal stapelbaar zijn, en de weg voor de algemene doorbraak van e-commerce in de voedingswereld ligt open", besluit Ragaert.