Trends en vooruitzichten voor 2024 in de Benelux

Aptean deelt resultaten voor voedings- en drankensector

Na een moeilijk 2023 zitten voedingsmiddelen- en drankenbedrijven met heel wat vragen. Welke trends en ontwikkelingen zullen in 2024 impact hebben op de voedingsmiddelenindustrie? Hoe bereiden voedingsmiddelen- en drankenbedrijven zich voor op verandering? Hebben ze er vertrouwen in dat ze kunnen blijven groeien in een uitdagende markt? Om deze vragen te beantwoorden heeft Aptean meer dan 100 voedings- en drankenproducenten en -distributeurs in Nederland en België ondervraagd. Wij bespreken de belangrijkste bevindingen.

Onderzoek

Het bevraagde onderzoekspanel bestond uit 110 respondenten in de productie en distributie van voeding en dranken. Bijna de helft hiervan was op VP-niveau, 37% waren eigenaars of CXO-functies en 15% waren van directieniveau. Alle sectoren binnen de industrie werden hierbij vertegenwoordigd.

Bekijk het volledige onderzoek op de site van Aptean.

Trends

1. Bedrijven hebben een growth mindset

Het is opnieuw een moeilijk jaar geweest voor de voedingsmiddelen- en drankenindustrie. Bedrijven hebben te maken gehad met stijgende inflatie, hogere bedrijfskosten en fluctuerende beschikbaarheid van materialen, terwijl ze probeerden tegemoet te komen aan de voortdurend veranderende voorkeuren van de consument.

Desondanks blijven de meeste organisaties vertrouwen hebben in hun prestaties in 2023 en zullen ze die growth mindset ook in 2024 doorzetten. 72% van de voedings- en drankenproducenten en -distributeurs die Aptean heeft ondervraagd, zei dat ze verwachten in 2023 meer inkomsten te genereren dan de voorgaande 12 maanden. Daarnaast verwacht 74% de winst te verhogen.

Wat de grootste marktuitdagingen betreft, komen vier grote elementen naar voren. Een kwart van de respondenten duidt op de hogere operationele kosten, terwijl nog een kwart stelt dat de veranderende eisen en voorkeuren van de consument het meest zorgwekkend is. 23% noemt duurzaamheid en klimaatverandering, en 22% kiest voor stijgende inflatie en materiaalprijzen.

De afgelopen jaren waren bijzonder moeilijk voor heel wat sectoren, waardoor instabiliteit en verandering de norm zijn geworden. Het positieve resultaat is dat bedrijven nu wendbaarder dan ooit zijn. We zien dat marktleiders initiatieven ondernemen die hen zullen helpen de groei in een ongunstig klimaat te stimuleren.

Prijsstijgingen worden deels doorgerekend aan de consument. Hoe verder we in de toeleveringsketen komen, hoe makkelijker dit gaat. Hierdoor voelen meer distributeurs dan voedselproductiebedrijven zich optimistisch richting 2024. 85% van de distributeurs in de Benelux-regio verhoogde de omzet op jaarbasis in het laatste volledige handelsjaar (2021/22) vergeleken met 56% van de producenten. Ondertussen voorspelt 79% van de producenten in 2023 opnieuw een hogere omzet, vergeleken met 65% van de verwerkers.

Voor voedings- en drankenbedrijven is het een 'survival of the fittest'-situatie: ze moeten zich aanpassen aan de marktomstandigheden, of ze riskeren stagnatie. Maar hoe kunnen ze zich aanpassen? Enkele andere belangrijke trends die door het onderzoek werden geïdentificeerd, bieden een mogelijke oplossing.

2. Groeibelemmeringen aanpakken met automatisering

Automatisering is niet langer een ambitie in de voedingsindustrie; het is operationele normaliteit. 78% van de door Aptean ondervraagde bedrijven bevindt zich in een proces van digitale transformatie (waarbij technologie wordt gebruikt om de bedrijfsvoering te verbeteren en handmatige processen te vervangen), waarbij één op de tien bedrijven zijn digitaliseringsprojecten heeft voltooid en de voordelen heeft gerealiseerd.

Voedselproducenten en -distributeurs die technologie gebruiken om taken en processen te automatiseren, hebben het afgelopen volledige handelsjaar een iets hogere winstgroei (0,5%) ervaren dan bedrijven die afhankelijk zijn van handmatige handelingen.

Hoewel het totale verschil bescheiden is, leveren bepaalde oplossingen significantere resultaten op. Bedrijven die product lifecycle management (PLM)-software gebruiken, verwachten bijvoorbeeld een 31% grotere winstgroei in 2023 dan bedrijven die handmatige processen gebruiken. Ondertussen verwachten degenen die ERP-software (Enterprise Resource Planning) gebruiken een 28% hogere winst dan bedrijven zonder geautomatiseerde activiteiten.

Systemen voor het beheer van klantrelaties, productieactiviteiten en de toeleveringsketen zijn de meest populaire technologieën die tot nu toe zijn toegepast. Dit is logisch als je bedenkt hoe belangrijk end-to-end connectiviteit en transparantie zijn bij het stimuleren van bedrijfsgroei.

In 2024 zullen de voedings- en drankenorganisaties in de Benelux hun efficiëntie verhogen door een eenvoudigere cashflow en datastroom te faciliteren door te investeren in EDI- en BI-software en online betalingsplatforms. Nu veel voedingsbedrijven zich in vergevorderde stadia van digitale transformatie bevinden, zullen de automatiseringsprioriteiten van 2024 zich ook richten op kostenoptimalisatie van nichegebieden. Bijvoorbeeld het verbeteren van het verzendproces en het verbeteren van het transportbeheer.

Naast het verbeteren van de operationele efficiëntie maken veel voedingsmiddelen- en drankenbedrijven gebruik van digitale transformatie om de personeelsuitdagingen aan te pakken. De pandemie heeft veel ervaren professionals uit de voedingsindustrie ertoe aangezet met pensioen te gaan, en 30% van de voedings- en drankenbedrijven zegt dat een gebrek aan vaardigheden en kennis een probleem is voor hun bedrijf. Als reactie daarop heeft 74% van de bedrijven hun huidige personeelsbestand al bij- of omgeschoold om de huidige wervingsproblemen het hoofd te bieden.

Bij organisaties die nieuw talent aantrekken, hebben jongere werknemers andere verwachtingen van de werkplek. Digitale vaardigheid is erg belangrijk voor deze werknemers, wat een sterke businesscase creëert voor
automatisering en analytics.

De 'generatiewisseling van de wacht' biedt voedingsmiddelen- en drankenmerken de kans om te beoordelen wat zij van hun toekomstige personeelsbestand verwachten en dit in lijn te brengen met hun strategie voor digitale transformatie. Bijvoorbeeld:

• vaststellen welke rollen en taken menselijke input vereisen en welke kunnen worden geautomatiseerd;
• het controleren van de vaardigheden van bestaande werknemers en het identificeren van eventuele hiaten die moeten worden opgevuld;
• inzicht krijgen in de verwachtingen van medewerkers over de inrichting van de werkplek en de hulpmiddelen die zij nodig hebben om hun werk effectief te kunnen doen.

Veel bedrijven zullen echter verouderde of geïsoleerde technologie moeten vervangen om een datagedreven organisatie te worden.

De economische impact van automatisering wordt ook duidelijk als we bedrijven die cloudgebaseerde software
gebruiken, vergelijken met bedrijven die on-premise oplossingen gebruiken. Uit het onderzoek van Aptean blijkt dat voedselproducenten en -distributeurs die al zijn overgestapt op ERP-software in de cloud, in 2023 een 11% hogere winstgroei verwachten vergeleken met degenen die on-premise oplossingen gebruiken.

Sneller innoveren en minder operationele middelen gebruiken, zijn de belangrijkste drijfveren van cloudmigratie in de Benelux geweest, waarbij 30% van de organisaties dit als hun belangrijkste drijfveer noemt. Andere belangrijke redenen zijn: het vergroten van de duurzaamheid (28%), het beperken van risico's (26%) en het verbeteren van de veiligheid (23%).

Hoewel externe obstakels zoals inflatie, hoge energiekosten en stijgingen van de materiaalprijzen niet kunnen worden weggenomen, kunnen voedingsmiddelen- en drankenbedrijven hun impact compenseren door productiemethoden te stroomlijnen en de operationele efficiëntie te verbeteren.

Dit blijkt uit het feit dat de geplande investeringen in 2024 zich richten op het mogelijk maken van eenvoudigere data uitwisseling, het verbeteren van de cashflow en het optimaliseren van ondergeïnvesteerde gebieden zoals shipping en distributieprocessen.

Het onderzoek van Aptean heeft aangetoond dat automatisering niet alleen een manier is om inkomsten te genereren; het is een belangrijke motor voor de winstgevendheid. En aangezien 52% van de bedrijven van plan is om de komende twaalf maanden meer taken te automatiseren, lopen degenen die niet doorzetten met hun digitale transformatiestrategie het risico achterop te raken bij de marktleiders.

3. BI en AI steeds meer geaccepteerd

Het gebruik van digitale systemen in de voedselproductie en -distributie genereert meer data dan ooit en marktleiders willen die informatie benutten om sneller slimmere beslissingen te nemen. Toch vindt 32% het momenteel moeilijk om snel gegevens over bedrijfsprestaties en efficiëntie te verkrijgen en te analyseren.

Het vergroten van de zichtbaarheid, nauwkeurigheid en snelle toegang tot bedrijfsgegevens, is het belangrijkste bedrijfsdoel voor de voedings- en drankenbedrijven in de Benelux op weg naar 2024. Bovendien is 45% van plan te investeren in BI-tools (Business Intelligence) om veranderingen te faciliteren.

Naast het verbeteren van de operationele besluitvorming, zal het investeren in BI-tools voedings- en drankenbedrijven helpen gelijke tred te houden met de voortdurend veranderende consumentenvoorkeuren: iets dat 25% van de organisaties als een van hun grootste huidige uitdagingen beschouwt. De bedrijven die al branchespecifieke BI-software gebruiken, verwachten hun winst dit jaar gemiddeld met 6,9% te verhogen.

De behoefte aan bruikbare inzichten stimuleert ook de adoptie van AI, waarbij een derde van de voedings- en drankenorganisaties al artificiële intelligentie implementeert of gebruikt. Data-analyse en besluitvorming zijn van fundamenteel belang voor deze investering, waarbij een kwart dit als belangrijkste reden noemt om AI te onderzoeken.

Hoewel de adoptie van AI zich nog in de beginfase bevindt, bestaat er al een interessante correlatie tussen investeringen op dit gebied en financiële prestaties, vooral als het gaat om omzetgroei. De voedingsmiddelen- en drankenbedrijven in de Benelux die AI gebruiken, genereerden het afgelopen volledige handelsjaar een 9% hogere omzetgroei dan bedrijven die AI onderzoeken, en een 14% hogere omzetgroei dan bedrijven die geen plannen hebben om AI in te zetten.

Door gebruik te maken van de data die door de toegenomen automatisering worden gegenereerd, kunnen voedingsmiddelen- en drankenbedrijven efficiënter door de handelsomstandigheden navigeren en hun bedrijfsgroeiplannen voortzetten. De uitdaging waarmee voedselproducenten en -distributeurs worden geconfronteerd, is het bouwen van een technologiestack die alomvattende inzichten kan genereren. Eén op de vier bedrijven geeft toe dat complexe systeemintegratie een belemmering voor groei vormt, en we zouden een toename kunnen zien in het aantal organisaties dat op zoek is naar oplossingen van één enkele leverancier om databeheer eenvoudiger te maken.

Voedings- en drankenbedrijven moeten hun bestaande technologiestack (en geplande investeringen) herzien om ervoor te zorgen dat al hun oplossingen kunnen worden geïntegreerd. Door over te stappen op een partnerschap met één enkele leverancier kan dit probleem worden opgelost. Producenten en distributeurs moeten ook duidelijke doelen stellen voor het gebruik van BI- en AI-tools om ervoor te zorgen dat investeringen in analyse- en voorspellende mogelijkheden de bedrijfsgroei stimuleren.

4. Veerkracht van toeleveringsketen is prioriteit

2023 was opnieuw een verstoord jaar voor de logistiek in de toeleveringsketen, waarbij tekorten aan arbeidskrachten en vaardigheden, geopolitieke conflicten en extreme weersomstandigheden een impact hadden op de mondiale goederenstroom. Het verbeteren van de veerkracht van de toeleveringsketen om deze verstoringen te beheersen is het tweede doel voor voedingsmiddelen- en drankenbedrijven in de Benelux in 2024 (na het verbeteren van de toegang tot bedrijfsdata), waarbij grote ondernemingen zich het meest zorgen maken over het versterken van hun leveranciersnetwerk.

De meest onderzochte tactiek tot nu toe is het gebruik van technologie om de zichtbaarheid van de toeleveringsketen te vergroten; 62% van de organisaties heeft dit de afgelopen twaalf maanden gedaan. Dit is logisch, aangezien drie op de tien bedrijven in het onderzoek van vorig jaar aan Aptean vertelden dat de zichtbaarheid van de toeleveringsketen een kernprobleem was.

Vooruitblikkend zal het verbeteren van het relatiebeheer met leveranciers van cruciaal belang zijn voor de veerkracht van de toeleveringsketen in 2024, waarbij de helft van de door Aptean ondervraagde bedrijven van plan is hun onboardingproces te stroomlijnen, terwijl hetzelfde cijfer kijkt naar het gebruik van meer buitenlandse leveranciers.

Ondertussen is 46% van plan de traceerbaarheid in de komende twaalf maanden te verbeteren, terwijl 47% hun toeleveringsketen-data wil gebruiken om de noodplanning te kunnen verbeteren en de vraag beter te kunnen voorspellen.

Automatisering zal de komende twaalf maanden een cruciale rol spelen bij het verbeteren van de logistiek binnen de toeleveringsketen. Dit aangezien meer dan een derde van de voedselproducenten en -distributeurs toegeeft dat hun beheerprocessen voor de toeleveringsketen nog gedeeltelijk of volledig handmatig zijn.

Voedings- en drankenbedrijven moeten hun end-to-end toeleveringsketencapaciteiten analyseren om te identificeren hoe ze de beschikbaarheid van ingrediënten en de kwaliteitscontrole kunnen verbeteren en sterkere, betrouwbaardere leveranciersrelaties kunnen opbouwen. Het automatiseren van de toeleveringsketen zal de sleutel blijken tot het vergroten van de veerkracht.

5. Doelstellingen voor duurzaamheidsinitiatieven

De impact op het milieu is een belangrijk gespreksonderwerp in de voedingsindustrie, het is dus niet verrassend dat 87% van de voedselproducenten en -distributeurs in de Benelux aanzienlijke inspanningen aan het leveren zijn om duurzamer te worden. Dit is een enorme stijging ten opzichte van de bevindingen van vorig jaar, toen 40% aangaf dat duurzaamheid een prioriteit was voor hun bedrijf.

Wat interessant is, is de motivatie achter de investeringen van veel bedrijven in duurzaamheid. Hoewel sociale druk de belangrijkste reden is voor het introduceren van eco-initiatieven, staan commerciële motivaties daar vlak achter. Duurzaamheid levert commerciële verbeteringen op door organisaties te helpen risico's te verminderen, de efficiëntie te verbeteren en een concurrentievoordeel te behalen.

De gegevens uit ons onderzoek suggereren ook dat duurzaamheidsprojecten economische verbeteringen aandrijven. Voedings- en drankenbedrijven die prioriteit geven aan duurzaamheid kenden het afgelopen volledige boekjaar een tot 24% hogere omzetgroei en 26% hogere winstgroei dan bedrijven die minder middelen besteedden aan milieuvriendelijke initiatieven.

Het ontwikkelen van een krachtige duurzaamheidsstrategie is zowel commercieel als ecologisch zinvol, omdat voedings- en drankenbedrijven de mogelijkheid hebben om via één enkel programma de bedrijfskosten te verlagen en hun ecologische voetafdruk te verkleinen.

Door duurzaamheid door een commerciële bril te bekijken, kunnen voedings- en drankenorganisaties de groei stimuleren en een sterke business case creëren voor verdere investeringen in technologie. Transport management software is bijvoorbeeld een krachtig hulpmiddel voor het optimaliseren van bezorgroutes – en minder afgelegde kilometers betekent een lagere CO₂-uitstoot. Er is ook een duurzaamheidsargument voor het investeren in PLM-software, omdat gestroomlijnde productinnovatie helpt om milieuvriendelijkere formules en verpakkingskeuzes snel op de markt te brengen.

Milieureferenties kunnen voedings- en drankenbedrijven ook helpen hun marktaandeel te vergroten en hun marges te vergroten in een tijd waarin consumenten selectief zijn in het uitgeven van hun geld. Zelfs in een uitdagend klimaat houdt 78% van de Nederlandse consumenten rekening met duurzaamheid bij hun aankoopbeslissingen, terwijl 92% van de Belgische consumenten vindt dat ze op een milieuvriendelijke manier moeten consumeren en dat ze eerder geneigd zijn producten met een milieuvriendelijk etiket te kopen.

Het op elkaar afstemmen van milieu-initiatieven en strategische bedrijfsdoelstellingen zal voedingsmiddelen- en drankenbedrijven de kans geven om te investeren in technologieën die duurzame groei stimuleren. Er zijn daarnaast onbenutte mogelijkheden om duurzaam te worden waar merken momenteel minder prioriteit aan geven, zoals hergebruik, recycling en upcycling, en het verminderen van afval en bederf in de hele toeleveringsketen.

Door duurzaamheid en winstgevendheid als twee kanten van dezelfde medaille te benaderen, draagt het ook bij om de harten te winnen van enerzijds interne stakeholders, gedreven door bedrijfsresultaten, en anderzijds van consumenten die willen kopen van merken die hun ecologische waarden delen.